Του Δώρου Θεοδώρου

πρώην Υπουργού Δικαιοσύνης κια

Δημόσιας Τάξης

2.7.2018

Μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της Κυπριακής κοινωνίας, με ιστορία ενός αιώνα, απεβίωσε “επισήμως” αυτές τις μέρες.

Επισήμως διότι κλινικά νεκρός ήταν ήδη από το 2013.

Πάνω από το νεκρό σώμα αυτής της τεράστιας κοινωνικής κατάκτησης χύνονται δάκρυα, καυτά από τον αγνό λαό που θρηνεί ένα διαχρονικό οικονομικό στήριγμα του, και κροκοδείλια από εκείνους που τον οδήγησαν σ΄ αυτό το τέλος είτε από τη δική τους κακοδιαχείριση, είτε από τις ιδεοληψίες τους.

Ερίζουν πάνω από το νεκρό σώμα του Συνεργατισμού οι χύνοντες κροκοδείλια δάκρυα για το ποιος φταίει γι΄ αυτό το θλιβερό τέλος.

Και φυσικά όπως γίνεται συνήθως ο ένας τα ρίχνει στον άλλο.

Ποια είναι όμως η αλήθεια;

Δυστυχώς είναι αδυσώπητη και για τους δυο: Οι μεν διέλυσαν τον Συνεργατισμό με την κακοδιαχείριση, την ανεξέλεγκτη διασπάθιση και τη σκόπιμη λεηλασία, και οι δε έκτισαν επί των ερειπίων το δικό τους νεοφιλελεύθερο μοντέλο που πάντα πρέσβευαν και πάντα διακήρυσσαν.

Το αν φταίνε οι μεν περισσότερο από τους δε μικρή σημασία έχει. Αυτό που μετρά είναι ότι και οι μεν και οι δε έπαιξαν το δικό τους ρόλο στην καταστροφή του Συνεργατισμού.

Βασική αιτία, βασικός λόγος, που οι πρώτοι “κατάφεραν” να διαλύσουν το συνεργατισμό ήταν η έλλειψη ελέγχου.

Τόσο πραγματικού λογιστικού ελέγχου όσο κυρίως και πολιτικού ελέγχου.

Σ΄ ότι αφορά τον πραγματικό λογιστικό έλεγχο αρμόδια υπηρεσία ήταν η ελεγκτική υπηρεσία του συνεργατισμού, η οποία διοριζόταν από το Υπουργικό Συμβούλιο μέσα από λίστα που υπέβαλλε η Συνεργατική Ομοσπονδία, λαμβάνοντας υπόψη τη δομή του Συνεργατικού Κινήματος, τη σχέση και την αλληλεξάρτηση των διαφόρων επιπέδων, λογικό είναι να συμπεράνει κανείς ότι το προσωπικό της υπηρεσίας αυτής επιλεγόταν (άμεσα ή έμμεσα) ύστερα από συνεννόηση της Κ.Σ.Τ. με τα μεγάλα τουλάχιστον συνεργατικά ιδρύματα. Κατά κάποιον τρόπο δηλαδή υπήρχε μια κάποια σχέση “εξάρτησης” από αυτά.

Παρ΄ όλο τούτο στα μισά της δεκαετίας του 1990, περί το 1995-1996 ήρθε στη Βουλή πρόταση νόμου από το ΑΚΕΛ για να δοθεί δικαίωμα στους μεγάλους συνεργατικούς οργανισμούς να διεξάγουν μόνοι τους, με το διορισμό δικού τους ελεγκτή, τον έλεγχο των πεπραγμένων τους και να απαλλαγούν από τον έλεγχο της ελεγκτικής υπηρεσίας του Συνεργατισμού.

Προφανώς υπήρχαν μέσα στην ελεγκτική υπηρεσία στελέχη που δεν ήταν τόσο πρόθυμα να πειθαρχήσουν στις υποδείξεις. Αυτά για τον πραγματικό λογιστικό έλεγχο.

Σ΄ ότι αφορά τον πολιτικό έλεγχο.

Είναι γνωστό ότι οι εκλογές των επιτροπειών των διαφόρων συνεργατικών ιδρυμάτων διεξήγοντο με βάση το πλειοψηφικό σύστημα. Το αποτέλεσμα λοιπόν ήταν πάντα ανάλογο: Όποιο κόμμα είχε την πλειοψηφία σ΄ ένα Συνεργατικό Ίδρυμα εξέλεγε όλους τους δικούς του υποψήφιους χωρίς να συμμετέχει έστω και ένας άλλου κόμματος. Έτσι τα συνεργατικά ήταν κομματικοποιημένα σχεδόν όλα. Άλλα ελεγχόντουσαν από το ΑΚΕΛ, άλλα από το ΔΗΚΟ, κι άλλα από τον ΔΗΣΥ.

Να μην ξεχνούμε δε ότι η κάθε Συνεργατική ήταν ανεξάρτητος οργανισμός. Υπό τις περιστάσεις δε και εντελώς ανεξέλεγκτος. Αυτή λοιπόν η παντελής έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου, πολιτικού και λογιστικού έφερε την αυθαιρεσία, την κακοδιαχείριση, τη σπατάλη, την ευνοιοκρατία και προ πάντων μετέτρεψε τις συνεργατικές σε όργανα κομματικής επιβολής και εξαναγκασμού. Αυτή η μεγάλη κοινωνική κατάκτηση άρχισε να μετατρέπεται σε εργαλείο κοινωνικού εκμαυλισμού. Και ταυτόχρονα να φέρνει μαζί της και το σπέρμα της αυτοκαταστροφής.

Εν έτει 1997 η ΕΔΕΚ υπόβαλε στη Βουλή πρόταση νόμου που σκόπευε να προλάβει την κατρακύλα του συνεργατισμού και τον εξελισσόμενο κοινωνικό εκμαυλισμό, με την οποία, απλά, ζητούσε την αντικατάσταση του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος στο Συνεργατισμό με την απλή αναλογική.

Η Βουλή, η πλειοψηφία, ανέβαλλε τη συζήτηση του θέματος από εβδομάδα σε εβδομάδα και από χρόνο σε χρόνο ώσπου τελικά το 2000 εδέησε να συζητηθεί στην ολομέλεια.

Πρέπει να λεχθεί ότι ένα από τα μεγάλα κόμματα που ήταν αντίθετα με την αναλογική, προς πίστην του άλλαξε θέση και υποστήριξε την αλλαγή. Επίσης τάχθηκαν υπέρ εξ αρχής και οι  Ενωμένοι Δημοκράτες.

ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ, ιδιαίτερα το ΑΚΕΛ την πολέμησαν μέχρι τέλους και την καταψήφισαν. Το αποτέλεσμα 26 ψήφοι υπέρ και 26 κατά. Η πρόταση δεν πέρασε δυστυχώς. Αν περνούσε ίσως η κατάσταση να ήταν τώρα διαφορετική....

Και ο συνεργατισμός κρεμίστηκε σε ερείπια.

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη το 2013 τον κρατικοποίησε, κατάργησε τα χωριστά ιδρύματα, αρχικά τα περιόρισε σε 17 και τελικά τα ενοποίησε σε μια μόνο τράπεζα, στην οποία το κράτος κατείχε το 99% των μετοχών. Και εφάρμοσε το δικό του πρόγραμμα και όραμα για την οικονομία, το νεοφιλελεύθερο. Ιδιωτικοποιήσεις, αποκυπροποιήσεις, εύνοια στα εξωτερικά κεφάλαια, για προσέλκυση ξένων επενδύσεων, διάλυση των εργατικών σχέσεων και κατάργηση εργατικών κεκτημένων δεκαετιών, συρρίκνωση της μεσαίας τάξης μέχρι εξαλείψεως και δημιουργία άκρως ευνοϊκών συνθηκών για το κεφάλαιο.

Αν το ΑΚΕΛ που τώρα χύνει κροκοδείλια δάκρυα για τη διάλυση του Συνεργατισμού δεν εγνώριζε τόσο το οικονομικό ιδεολόγημα του ΔΗΣΥ, όσο και τις ήδη εκφρασθείσες σε πλείστες περιπτώσεις προθέσεις του για την οικονομία γενικά, θα μπορούσε να έχει μια κάποια δικαιολογία για την εκλογή Αναστασιάδη στην Προεδρία για δεύτερη πενταετία.

Το θέμα όμως είναι ότι τα γνώριζε πολύ καλά και παρ΄ όλον τούτο άνοιξε το δρόμο στον Αναστασιάδη.

Ας μη χύνουν τώρα κροκοδείλια δάκρυα.