Είναι επιβεβαιωμένο ότι οι παράνομες μεταναστευτικές ροές προς την Κύπρο κατά κύριο λόγο προέρχονται από την Τουρκία μέσω των κατεχομένων εδαφών μας, αλλά επίσης και δια θαλάσσης προς τις κατεχόμενες ακτές μας. Ακολούθως προωθούνται προς τις ελεύθερες περιοχές.
Οι ροές αυτές μας κατατάσσουν στην πρώτη θέση της Ε.Ε. με βάση την αναλογία πληθυσμού.
Στο σημείο αυτό διαπιστώνεται ότι το Κράτος μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων του προσφέρει φιλοξενία σε όλους ανεξάρτητα από την χώρα καταγωγής, είτε αυτοί είναι πολιτικοί πρόσφυγες είτε παράνομοι οικονομικοί μετανάστες.
Δεν παραβλέπουμε τις μεγάλες δυσκολίες και τα προβλήματα που δημιουργούνται στους χώρους φιλοξενίας.
• Κατηγορίες Μεταναστών
Μετά την διαλογή των αφικνουμένων μεταναστών θα πρέπει να γίνεται κατηγοριοποίηση σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνουν κατά την υποβολή της αίτησης ασύλου, ούτως ώστε να καταδεικνύεται κατά πόσον δικαιούνται να τύχουν παραχώρησης καθεστώτος επικουρικής προστασίας ή οικονομικού μετανάστη. Ακόμη θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι προδήλως αβάσιμες αιτήσεις για παραχώρηση του καθεστώτος επικουρικής προστασίας και να απορρίπτονται.
(α) Δικαιούχοι επικουρικής προστασίας
Δικαιούχοι είναι αυτοί που προέρχονται από εμπόλεμες χώρες όπως είναι οι Σύριοι ή άλλοι που προέρχονται από χώρες όπου κινδυνεύει η ζωή τους λόγω εθνολογικής ή θρησκευτικής προέλευσης και το κράτος τους δεν μπορεί να τους παράσχει προστασία.
(β) Οικονομικοί Μετανάστες
Στην πιο πάνω κατηγορία περιλαμβάνονται άτομα που προέρχονται από ασφαλείς χώρες και δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα εκτός από το οικονομικό. Αυτοί κάνουν κατάχρηση των διαδικασιών υποβολής αίτησης ασύλου με σκοπό να εξασφαλίσουν τα οικονομικά οφέλη που προσφέρει η όλη διαδικασία.
Οι δύο πιο πάνω κατηγορίες μεταναστών που κατόρθωσαν και εισήλθαν στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας και συγκεκριμένα στις ελεύθερες περιοχές, αφού υποβάλουν την αίτησή τους το κράτος τους παρέχει τις αναγκαίες διευκολύνσεις και ανθρωπιστική μεταχείριση μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων τους.
Διαχείριση των κατηγοριών (α)&(β)
Κατηγορία (α)
Αφού ληφθεί υπόψη η σύνθεση της οικογένειας, εάν πρόκειται για οικογένεια, θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την όσον το δυνατόν σωστή διαχείριση, αφού θα υπάρχουν ανήλικα αλλά ίσως και ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά.
Εγκατάσταση
Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να βοηθηθούν να εγκατασταθούν σε κατάλληλους χώρους και υποστατικά με όλες τις απαιτούμενες ανάγκες διαμονής και υγιεινής χωρίς να ομαδοποιούνται με τέτοιο τρόπο, που να γίνεται γκετοποίησή τους με όλες τις τυχόν θετικές αλλά και ως επι το πλείστον αρνητικές συνέπειες.
Όσον αφορά τα ανήλικα ασυνόδευτα παιδιά θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να τηρούνται οι προϋποθέσεις προστασίας των δικαιωμάτων των ανηλίκων.
Θα πρέπει να διαχωρίζονται από τους ενήλικες, να διαμένουν σε ξεχωριστούς χώρους και να είναι κάτω από τον έλεγχο του Τμήματος Κοινωνικής Ευημερίας.
Επίσης θα πρέπει να καταρτίζονται εκπαιδευτικά προγράμματα από το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας τα οποία να τα παρακολουθούν.
Όσοι ενήλικες είναι σε θέση να εργασθούν, θα πρέπει να προωθούνται στην αγορά εργασίας με πλήρη διασφάλιση των εργασιακών τους δικαιωμάτων. Έτσι θα προσφέρουν τόσο στις οικογένειές τους όσο και στην οικονομία του τόπου γενικότερα. Το ίδιο ισχύει και για τους μονήρης μετανάστες, αφού με την απασχόλησή τους θα σταματήσουν να περιφέρονται άσκοπα ή να επιδίδονται σε παράνομες πράξεις.
Όσον αφορά τα παιδιά οικογενειών, θα πρέπει να τυγχάνουν ειδικής εκπαίδευσης και παιδείας στην γλώσσα τους, για να υπάρχει και αποτέλεσμα, εφόσον εμπίπτουν στις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας για εκπαίδευση. Με τα σημερινά δεδομένα και τα προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας όπου στα σχολεία φοιτούν αλλόγλωσσα παιδιά, οι μαθησιακές τους ικανότητες είναι περιορισμένες λόγω έλλειψης γνώσης της ελληνικής γλώσσας. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται η επαναξιολόγηση του όλου προγράμματος για εξεύρεση του πιο κατάλληλου τρόπου εκπαίδευσης και μόρφωσης.
Όσον αφορά μικρά παιδιά, που με την πάροδο του χρόνου μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα, αυτά μπορούν να ενταχθούν απευθείας στα νηπιαγωγεία, την προδημοτική εκπαίδευση και να ακολουθήσουν κανονικά την φοίτηση τους.
Κατηγορία (β)
Στην πιο πάνω κατηγορία που ουσιαστικά πρόκειται για οικονομικούς μετανάστες, οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις, και οι αιτήσεις τους είτε κριθούν ως προδήλως αβάσιμες, ή απορριφθούν θα πρέπει να κινούνται οι διαδικασίες απομάκρυνσής τους από την Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν παραγνωρίζονται και τα προβλήματα που δημιουργούνται ούτε οι δυσκολίες που υπάρχουν με τις χώρες προσέλευσης τους.
• Μέτρα παρεμπόδισης/αποτροπής εισόδου
Ήδη έχουν ληφθεί κάποια μέτρα παρεμπόδισης εισόδου παρανόμων μεταναστών από το κράτος, μέσω των κατεχομένων εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως:
Η λήψη αποτελεσματικών μέτρων κατά μήκος της γραμμής αντιπαράταξης όπου παρατηρούνται αυξημένες παράνομες ροές. Θα πρέπει όμως να επεκταθούν σε όλες τις περιοχές όπου υπάρχουν αδυναμίες τις οποίες εκμεταλλεύονται οι διακινητές.
Εν αναμονή της προμήθειας και εγκατάστασης ηλεκτρονικού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης κατά μήκος της γραμμής, θα πρέπει παράλληλα να γίνει προετοιμασία προσωπικού διαχείρισης και άμεσης ανταπόκρισης για παρεμπόδιση εισόδου.
Όσον αφορά την λαθρομετανάστευση και τις αφίξεις μέσω της θαλάσσιας διαδρομής (Τουρκία - κατεχόμενα - ελεύθερες περιοχές) να υποβληθεί αίτημα στην FRONTEX για ανάπτυξη σκάφους/ών στα νότια θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας, εντός των διεθνών υδάτων (12 ν.μ.) ούτως ώστε να αποκόπτονται και να παρεμποδίζονται τα πλοιάρια αγνώστου ταυτότητας που μεταφέρουν μετανάστες και κατευθύνονται προς τις ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας, είτε κατεχόμενες είτε ελεύθερες.
• Επιδόματα
Η πολιτική παραχώρησης επιδομάτων δεν πρέπει να είναι τέτοιας μορφής που να δημιουργεί ελκυστικό παράγοντα (pull factor) επιλογής της Κύπρου, ως χώρο άφιξης και παραμονής.
Η παραχώρηση κουπονιών για προμήθεια των αναγκαίων αγαθών και ειδών υγιεινής και περιορισμένα χρηματικά ποσά θα δημιουργήσει αποτρεπτικό παράγοντα (push factor) επιλογής της Κύπρου.
• Αποτελεσματικός έλεγχος μη κυβερνητικών οργανισμών
Για την στήριξη των παράνομων μεταναστών έχουν ιδρυθεί αρκετοί μη κυβερνητικοί οργανισμοί με σκοπό να βοηθούν τους μετανάστες που εισέρχονται στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι οργανισμοί αυτοί υπάρχουν σε όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. η οποία τους παρέχει οικονομική και άλλη στήριξη.
Στα πλαίσια της σχετικής νομοθεσίας θα πρέπει να ασκείται περισσότερος και αποτελεσματικός έλεγχος τόσον της εύρυθμης και νόμιμης λειτουργίας τους, όσον και την απόκτηση οικονομικών ωφελημάτων/εσόδων, αφού στο τέλος διαπιστώνεται ότι έχουν μεγάλα οικονομικά οφέλη/έσοδα.
Εάν αυτοί οι οργανισμοί λαμβάνουν χρηματοδότηση από το κράτος θα πρέπει να ασκείται έλεγχος από την Ελεγκτική Υπηρεσία.
• Κυκλώματα Διακίνησης Μεταναστών
Είναι επιβεβαιωμένο ότι οι παράνομοι μετανάστες δεν κινούνται από μόνοι τους. Υπάρχουν τα δουλεμπορικά κυκλώματα τα οποία τους οργανώνουν και τους διακινούν με μεγάλο οικονομικό όφελος. Στην περίπτωση της Κύπρου κυκλώματα δρουν και συνεργάζονται αρχικά στην Τουρκία, όπου είναι η αφετηρία διακίνησης, στα κατεχόμενα ως διακομιστικού σταθμού και στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου που είναι ο χώρος υποδοχής.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να καταπολεμήσουμε το φαινόμενο στις περιοχές όπου η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί έλεγχο με την εμπλοκή των αρμοδίων υπηρεσιών του κράτους.
• Προβλήματα που δημιουργούνται
Ο αριθμός των παράνομων μεταναστών στην Κύπρο ξεπερνά σε ποσοστό το τέσσερα τοις εκατόν (4%) του πληθυσμού. Αυτό δημιουργεί, όπως είναι γεγονός, διάφορα προβλήματα στον τόπο μας και στην καθημερινότητα των πολιτών, όπως:
(α) Δημογραφικό πρόβλημα
(β) Αύξηση της εγκληματικότητας
(γ) Ξενόφερτες συμπεριφορές και αλλοίωση της κουλτούρας
(δ) Αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και τις εργασιακές σχέσεις
(ε) Εκμετάλλευση από επιτήδειους
(στ) Δυσκολία απομάκρυνσης από την Κύπρο
• Εισηγήσεις
Κατά την διάρκεια της ημερίδας κατατέθηκαν και εισηγήσεις οι οποίες με την εφαρμογή τους θα περιορίσουν και μειώσουν το πρόβλημα, όπως:
• Σαφής διαχωρισμός των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών.
• Ενίσχυση των διαδικασιών γρήγορου και άμεσου επαναπατρισμού των παράνομων μεταναστών.
• Ομοιόμορφη διασπορά όσων θα παραμείνουν νόμιμα ώστε να μην δημιουργούνται γκέτο.
• Να απαγορεύεται σε όσους έρχονται ως φοιτητές στη συνέχεια να υποβάλλουν αιτήσεις για παραχώρηση πολιτικού άσυλου.
• Η αποδοχή αιτήσεων για πολιτικό άσυλο να γίνεται μόνο από αιτητές που προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές.
• Ενίσχυση της νομοθεσίας για αποτροπή των εικονικών γάμων. Όποιος γάμος κηρύσσεται εικονικός από τον διευθυντή του τμήματος μετανάστευσης να μην έχει νομιμότητα και ισχύ.
• Διαμόρφωση ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής για τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές και μεγαλύτερη οικονομική στήριξη των χωρών εισδοχής.
• Υπογραφή διακρατικών συμφωνιών επιστροφής μεταξύ Ε.Ε. με τρίτες χώρες.
• Επιτήρηση των νότιων συνόρων της Τουρκίας με σκάφος της FRONTEX για παρεμπόδιση της θαλάσσιας μεταφοράς λαθρομεταναστών στις ακτές της Κύπρου.
• Επιτάχυνση της εγκατάστασης ηλεκτρονικού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης στην γραμμή κατάπαυσης του πυρός.
• Περιπολίες κατά μήκος της γραμμής.
• Εντατικοποίηση εντοπισμού κυκλωμάτων διακίνησης και εμπορίας των μεταναστών.
• Επιβολή αποτρεπτικών ποινών στους διακινητές που θα συλλαμβάνονται για παράνομη διακίνηση μεταναστών.
