Λαοί που αποδέχονται μοιρολατρικά τη μοίρα που άλλοι τους καθορίζουν δεν επιβιώνουν.
Σε στιγμές κρίσιμες για την πατρίδα και τον ελληνισμό, όπου τίθεται σε κίνδυνο η φυσική και εθνική επιβίωση λόγω των ασύμμετρων απειλών από την επεκτατική πολιτική της Τουρκίας, η ιστορική αυτογνωσία αποτελεί βασικό στοιχείο επιβίωσης. Αποτελεί στοιχείο παραδειγματισμού.
Μέσα σε συνθήκες εθνικής καταπίεσης, στραγγαλισμού των δημοκρατικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παντελούς έλλειψης λαϊκής συμμετοχής στο μέλλον της πατρίδας, οικονομικής δυσπραγίας και με την Ελληνική σημαία φυλακισμένη, η έκρηξη της 1ης Απριλίου 1955 ήταν αναπόφευκτη.
Παραγνωρίζοντας ισορροπίες δυνάμεων, μια χούφτα οραματιστές, χωρίς εκπαίδευση και υποδομή, με υποτυπώδη οπλισμό αντιμετώπισαν μια πανίσχυρη αυτοκρατορία, τη Βρετανική.
Υπήρξε από μερικούς αμφισβήτηση για την ορθότητα της απόφασης για έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ με βάση τα μηχανικά ισοζύγια της τότε εποχής.
Όμως συχνά η ιστορία γράφεται με ανατροπή του ισοζυγίου δυνάμεων και με συμπεριφορά που ξεφεύγει από το καλώς νοούμενο πλαίσιο του φυσιολογικού. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι που αναδεικνύεται ο ηρωισμός, η αυταπάρνηση, το μεγαλείο του πατριωτικού θυσιαστηρίου.
Η εποποιία της ΕΟΚΑ κατατάσσεται στην κατηγορία των υπερβάσεων.
Ένας μικρός λαός αντιτάχθηκε σε μια πανίσχυρη αυτοκρατορία με πανίσχυρες στρατιωτικές δυνάμεις.
Απλά παιδιά του λαού εξευτέλισαν τον θάνατο, είτε ανεβαίνοντας τα σκαλιά της αγχόνης ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο, είτε αγωνιζόμενοι στο πεδίο της μάχης με υπέρτερες στρατιωτικές δυνάμεις. Και ένας ολόκληρος λαός δεν θρηνούσε, ζήλευε την μοίρα αυτών που νικούσαν τον θάνατο και περνούσαν το κατώφλι της αθανασίας.
Καλότυχοι όσοι με τον θάνατό τους τον καταργούν και περνούν στην αθανασία.
Καλότυχοι όσοι με το τίμιο αίμα τους γράφουν ανεξίτηλα την ιστορία.
Όσοι με τη θυσία τους μετατρέπονται σε φωτεινούς φάρους για να μεταλαμπαδεύουν στις επόμενες γενιές τις αξίες του θυσιαστηρίου τους και παραμένουν αθάνατα σύμβολα για μελλοντικούς αγώνες.
Η απότιση φόρου τιμής στον αγωνιστή της ελευθερίας και της αποτίναξης του Βρετανικού αποικιακού ζυγού Χαράλαμπο Μούσκο, αποτελεί αναβάπτισμα στα αγωνιστικά νάματα μιας ηρωικής γενιάς, χαλυβδώνει την πίστη και ενδυναμώνει την πεποίθησή μας, να παραμείνουμε και σήμερα πρωτοπόροι και πρωταγωνιστές στην αντιμετώπιση των νέων κινδύνων που ελλοχεύουν για τον λαό μας. Να αγωνιστούμε για την λευτεριά της πατρίδας μας, αυτή τη φορά από την Τουρκική κατοχή.
Ο Χαράλαμπος Μούσκος έγραψε τη δική του ηρωική ιστορία.
Γεννήθηκε στην Παναγιά της Πάφου στις 19 Μαΐου 1932. Γονείς του ο Γεώργιος Μούσκος και η Αναστασία. Το τέταρτο παιδί, ο μοναχογιός, της οικογένειας, με καταγωγή από την οικογένεια του Εθνάρχη Αρχιεπισκόπου Μακαρίου του Γ΄.
Ανήσυχος, ζωηρός, αλλά φρόνιμος και ευγενικός, καλός μαθητής αγαπούσε ιδιαίτερα το μάθημα της ιστορίας. Δεν έχανε ευκαιρία να επαναλαμβάνει τους στίχους του ποιητή:
«Μην σκιάζεστε στα σκότη,
η Λευτεριά σαν της αυγής το φεγγοβόλο αστέρι,
της νύχτας το ξημέρωμα θα φέρει».
Μετά την ολοκλήρωση της φοίτησής του στο Δημοτικό σχολείο Παναγιάς, φοίτησε στο Γυμνάσιο Πάφου από το οποίο αποφοίτησε το 1951. Εργάστηκε για λίγο στην Καλαβασό και τον Οκτώβριο του 1952 αναχώρησε για την Αθήνα, με υποτροφία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, για να ειδικευτεί στην τυπογραφία.
Επέστρεψε στην Κύπρο τον Μάρτιο του 1953 και εργοδοτήθηκε στο τυπογραφείο της Αρχιεπισκοπής.
Το 1952 έγινε από τους πρώτους ενεργό μέλος της πρώτης επαναστατικής οργάνωση, της ΠΕΟΝ, την οποίαν ίδρυσε ο Αρχ. Μακάριος. Τον Νοέμβριο του 1954 ορκίστηκε μέλος της ΕΟΚΑ και ανέλαβε ως επικεφαλής μιας από τις πρώτες ομάδες κρούσης.
Τον Ιούνιο του 1955 μαζί με άλλους συναγωνιστές του συνελήφθη από τους Βρετανούς για κατοχή οπλισμού και πυρομαχικών. Το Δικαστήριο τον αθώωσε, αλλά στη συνέχεια ενώ επιχειρήθηκε να επανασυλληφθεί, κατόρθωσε να δραπετεύσει και οι Βρετανικές αρχές τον επικήρυξαν έναντι του ποσού των 5.000 λιρών.
Αφού αρχικά κρύφτηκε σε διάφορους χώρους τελικά κατέληξε στην οροσειρά του Τροόδους και συνενώθηκε με άλλους αντάρτες της ΕΟΚΑ και σχημάτισαν την πρώτη ανταρτική ομάδα με την ονομασία «ΟΥΡΑΝΟΣ». Αρχηγός της ομάδας ο Μάρκος Δράκος και υπαρχηγός ο ίδιος.
Ο Χαράλαμπος Μούσκος έλαβε μέρος σε όλες τις ενέδρες που έστησε η ομάδα στην περιοχή Καλοπαναγιώτη – Λεύκας.
Το βράδυ της 14ης προς 15η Δεκεμβρίου 1955, η ομάδα με επικεφαλής τον Μάρκο Δράκο μετακινήθηκε προς την περιοχή των Σόλων. Ανέλαβε την ευθύνη πραγματοποίησης επιχείρησης εκτέλεσης Βρετανού βασανιστή και ανατίναξης γέφυρας στην τοποθεσία Μερσινάκι . Στην επιχείρηση έλαβε μέρος και δεύτερη ομάδα ανταρτών με επικεφαλής τον Ανδρέα Ζάκο.
Το μεσημέρι της 15ης Δεκεμβρίου από έλλειψη συνεννόησης και συντονισμού μεταξύ των μελών της ομάδας, η επιχείρηση δεν πραγματοποιήθηκε όπως ακριβώς είχε σχεδιαστεί. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα από τη μάχη που ακολούθησε ο Χαράλαμπος Μούσκος, ο οποίος επέδειξε ιδιαίτερο θάρρος, πληγώθηκε θανάσιμα, προτού αφήσει την τελευταία του πνοή βροντοφώναξε «Θέλω να πεθαίνω λεύτερος, Ζήτω η λευτεριά».
Κατά τη διαδρομή της μεταφοράς της σορού του από το νοσοκομείο Πεντάγυιας στη Λευκωσία και στην εκκλησία Φανερωμένης για την τέλεση της κηδείας, έλαβαν χώρα συγκινητικές εκδηλώσεις. Πλήθος κόσμου τον αποχαιρέτησε με τιμές και ζητωκραυγές.
Η ΕΟΚΑ έχασε ένα παλληκάρι, τον πρώτο της αντάρτη. Ο θάνατός του φούντωσε το πάθος, τον πατριωτισμό και το φρόνημα του λαού για συνέχιση του αγώνα και εκδίκηση για τον χαμό του.
Τον Χαράλαμπο Μούσκο ακολούθησαν ο Δράκος, ο Αυξεντίου, ο Μάτσης και τόσοι άλλοι. Το Μερσινάκι, ο Μαχαιράς, το Δίκωμο, το Λιοπέτρι έγιναν χώροι εθνικού προσκυνήματος.
Παρά το γεγονός ότι κάποιοι αμφισβητούν την ορθότητα του ηρωικού αυτού αγώνα, τα ιστορικά δεδομένα καταγράφουν ότι ένας μικρός λαός αντιτάχθηκε σε μια πανίσχυρη αυτοκρατορία.
Απλά παιδιά του λαού εξευτέλισαν τον θάνατο και ένας ολόκληρος λαός δεν θρηνούσε για τον θάνατό-τους, αλλά ζήλευε τη μοίρα αυτών που νικούσαν τον θάνατο και περνούσαν το κατώφλι της αθανασίας.
Η ένοπλη διεκδίκηση της ελευθερίας και της άσκησης του αναφαίρετου δικαιώματος της αυτοδιάθεσης, ήταν αποτέλεσμα της παρελκυστικής στάσης της αποικιοκρατικής δύναμης, η οποία δεν τήρησε τις κατά καιρούς υποσχέσεις-της προς τον Κυπριακό Ελληνισμό.
Κάτω από το βάρος του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα, η Βρετανική μηχανορραφία για να συνεχίσει να ελέγχει την Κύπρο και να έχει ισχυρή παρουσία στην ευαίσθητη περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής ενέπλεξε στο Κυπριακό και την Τουρκία, κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάνης σύμφωνα με την οποία η Τουρκία εγκατέλειψε κάθε δικαίωμα επί εδαφών της πρώην Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τα οποία παρέμειναν εκτός των αυστηρά καθοριζομένων συνόρων της.
Η τελική κατάληξη με τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου δεν έφερε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Η Αμερικανο – Βρετανική συνομωσία όπως αυτή σχεδιάστηκε τον Μάρτιο του 1957 στις Βερμούδες, επέβαλε μια κολοβωμένη ανεξαρτησία με φυλετικά κριτήρια, με κρατική δυσλειτουργία και ξένες εγγυήσεις. Το πού τελικά θα οδηγούσε ήταν προβλεπτό.
Τα δεδομένα τα οποία προέκυψαν από τις συμφωνίες, αξιοποιήθηκαν από την Τουρκία δυστυχώς και με τη συναίνεση και τη συμβολή πολιτικών και στρατιωτικών κύκλων των Αθηνών, για να καταλήξουμε μέσα από μια σταδιακά και συστηματικά αναβαθμισμένη συνομωσία, στην εθνοκτόνο δράση της ΕΟΚΑ Β΄ και στο προδοτικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή του Ιουλίου του 1974.
Η αναφορά στο παρελθόν χωρίς άντληση συμπερασμάτων για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε το παρόν, αποτελεί απλά άσκηση χωρίς περιεχόμενο.
Σήμερα αντιμετωπίζουμε μια Κύπρο μοιρασμένη από τον τουρκικό στρατό, και μια τουρκική πολιτική που στοχεύει σε πλήρη δημογραφική αλλαγή και ενσωμάτωση ολόκληρης της Κύπρου στην τουρκική επικράτεια, στο πλαίσιο του σχεδίου «Επανάκτησης της Κύπρου».
Οι Τ/Κ είναι και αυτοί θύματα του τουρκικού επεκτατισμού. Είναι αφέλεια να πιστεύουμε ότι με παραχωρήσεις προς τους Τ/Κ θα επιλύσουμε το Κυπριακό και μάλιστα παραχωρήσεις οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τη φυσική, εθνική και θρησκευτική μας επιβίωση.
Επιβάλλεται με βάση τα μηνύματα τα οποία εκπέμπουν οι θυσίες των ηρώων της ΕΟΚΑ, του 1963-64 και του 1974 να ακολουθήσουμε μια νέα διεκδικητική στρατηγική:
Ενωμένοι και αποφασισμένοι, μακριά από ηττοπάθεια και μοιρολατρία, εμπνευσμένοι από τη θυσία των ηρώων μας μπορούμε να σπάσουμε τα σημερινά αδιέξοδα και να καταστήσουμε ανέφικτους τους επεκτατικούς στόχους της Τουρκίας.
Η προσπάθεια και ο αγώνας δεν είναι ούτε εύκολος, ούτε σύντομος. Όπως διακήρυξε στην ιστορική ομιλία του στις 20 Ιουλίου 1977 ο αείμνηστος Εθνάρχης Μακάριος, Μακροχρόνιος θα είναι ο αγώνας.
Σε αυτό τον αγώνα, το καθήκον όλων μας είναι η προάσπιση της κρατικής μας ακεραιότητας και υπόστασης.
Είναι η προστασία της εθνικής μας κυριαρχίας.
Είναι η διατήρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σε αυτό τον δύσκολο αλλά υπέροχο αγώνα πρέπει να παραμείνουμε συνεπείς και αταλάντευτοι. Φωτεινά παραδείγματα και πρωτοστάτες είναι οι νεκροί αγωνιστές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1955-59 και της δημοκρατικής αντίστασης, επώνυμοι και ανώνυμοι. Οι αγώνες και η θυσία τους γνώμονας των προσπαθειών μας.
Σε όλους εμάς, τους επίγονους, το μήνυμα είναι σαφές:
Η πατρίδα δεν είναι προς πώληση.
Συνεχίζουμε τον αγώνα μέχρι την απελευθέρωσή της.
Γιατί τα χώματά της φιλοξενούν ιστορία και παραδόσεις αιώνων.
Αιωνία θα είναι η μνήμη των ηρώων του λαού μας.
Αιωνία θα είναι και η μνήμη του Χαράλαμπου Μούσκου.
Γραφείο Τύπου
Λευκωσία, 11 Δεκεμβρίου 2022
