Θα ήθελα κατ’αρχην να σας ευχαριστήσω που αποδεχτήκατε την πρόσκληση της ΕΔΕΚ για ενεργό συμμετοχή στη σημερινή συζήτηση για την έρευνα, τεχνολογία και την καινοτομία. Οι πολύτιμες εξειδικευμένες γνώσεις σας και η εμπειρία σας θα αποτελέσει για εμάς οδοδείκτη για την περεταίρω πορεία μας σε σχέση με τον εμπλουτισμό των θέσεων μας και τη προώθηση νέων πολιτικών και προτάσεων. Πριν προχωρήσω με την σύντομη αναφορά μου επι του θέματος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συναγωνιστές και συνεργάτες μου για την προετοιμασία και τη διοργάνωση της σημερινής συνάντησης , την Δρ Ανδρειανή Οδυσσέως , που θα έχει και την ευθύνη των καταληκτικών συμπερασμάτων, τη Δρ Μαρία Παναγιώτου για τον οργανωτικό συντονισμό, τον Δρ Μαρίνο Θεοδώρου και τους συνεργάτες του, για το γενικό οργανωτικό πλαίσιο, τον Γενικό Διευθυντή της ΕΔΕΚ και τους συνεργάτες του που έχουν και την τελική ευθύνη για την ομαλή ολοκλήρωση της όλης σειράς των συναντήσεων. Και ασφαλώς, τον Δήμο Στροβόλου για τη φιλοξενία.
Σύμφωνα με τον John Willinsky, Διευθυντή του Public Knowledge Project (PKP), Καθηγητή στο School of Education, Stanford University
«Οι κύριες αλλαγές στον Ευρωπαϊκό χώρο σχετίζονται με την Ανοικτή Πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευνας. Η έρευνα αλλάζει, και από περιορισμένο αγαθό, με πρόσβαση μόνο από συνδρομητές σε επιστημονικά περιοδικά ή από τις βιβλιοθήκες, γίνεται δημόσιο αγαθό.
Η μεγαλύτερη επιρροή που έχει είναι το γεγονός ότι δίνεται πλέον η δυνατότητα σε όποιον διαθέτει έναν υπολογιστή και σύνδεση στο διαδίκτυο, να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε όποια ερευνητική εργασία διατίθεται διεθνώς.
Η ιδέα ότι μπορούμε να δημοσιεύουμε και να επεξεργαζόμαστε δεδομένα, ότι μπορούμε να παράγουμε αξία από τα δεδομένα αυτά και να μάθουμε περισσότερα από τον διαμοιρασμό τους, συνδέεται όλο και περισσότερο με την ποιότητα της επιστήμης.
Η ανοικτή πρόσβαση όμως καθίσταται ανενεργή και άνευ αξίας όταν διαπιστώνεται η Απουσία «κουλτούρας καινοτομίας», απουσία δηλαδή ενός κλίματος που να δημιουργεί έναν συλλογικό ενθουσιασμό για δημιουργικότητα και που να εξαίρει και να αναγνωρίζει ερευνητές που διακρίνονται στην καινοτομία. Αυτή η έλλειψη παιδείας για στόχευση της καινοτομίας και καθολικής αποδοχής αποθαρρύνει τους νέους από το να παραμείνουν στο ερευνητικό πεδίο και να αντιμετωπίζουν τις αναμενόμενες προκλήσεις.
Η έλλειψη πληροφόρησης για επιστημονικές και τεχνολογικές προοπτικές είναι ένας άλλος αρνητικός παράγοντας για την δημιουργία κινήτρων για αναζήτηση και διάχυση προς ευρύτερα λαϊκά στρώματα .
Μοιραζόμαστε μαζί σας τις διαπιστώσεις μας και αναμένουμε και τις δικές σας θέσεις ώστε να εμπλουτίσουμε και να διευρύνουμε την οπτική μας επι του υπό συζήτηση θέματος .
Συνεχίζω αναφέροντας σε συντομία τα κενά που εντοπίζουμε ότι παρατηρούνται στο τοπίο σήμερα.
• Απουσία πρόσβασης σε χρηματοδότηση δραστηριοτήτων γενικά και Απουσία συνεχούς ροής χρηματοδότησης μέσω των κρατικών φορέων (π.χ. Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας)
• Ανεπαρκής δικτύωση μεταξύ κέντρων έρευνας και ανάπτυξης, ανωτέρων ακαδημαϊκών κέντρων και βιομηχανίας (παρατηρείται μόνον περιστασιακή συνεργασία μέσω εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων)
• Χαμηλοί επενδυτικοί δείκτες σε έρευνα και ανάπτυξη, και απουσία συσχέτισης των επενδύσεων με τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού
• Ανεπαρκής πρόσβαση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) σε υψηλά εκπαιδευμένο εργασιακό δυναμικό και απουσία συνέχειας και συνοχής
• Ελλιπής διευκόλυνση της συμμετοχής μη κοινοτικών ταλαντούχων επιστημόνων σε καινοτόμες δραστηριότητες – Απαιτείται βελτίωση και αναθεώρηση του συστήματος αναγνώρισης και αξιολόγησης προσόντων ξένων εμπειρογνωμόνων.
• Σοβαρή ανεπάρκεια συστήματος κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων- Υποστελέχωση Εθνικού Γραφείου Ευρεσιτεχνίας και απουσία του θεσμού του «Νομικού Συμβούλου Ευρεσιτεχνίας».
• Ανεπαρκής ανάπτυξη υποστηρικτικών και χρηματοδοτικών εργαλείων (venture capitals, business angels) με την Τραπεζική δανειοδότηση να προσκρούει σε ελλιπείς εγγυήσεις - Ανεπαρκής δημόσια στήριξη και δυσκίνητοι μηχανισμοί σε ενεργοποίηση δανείων μέσω Ευρωπαϊκής Τράπεζας Αναπτύξεως ως μέτρου που θα αντικαθιστούσε την κρατική στήριξη, με αποτέλεσμα φαινόμενα εξαφάνισης του ιδιωτικού τομέα.
Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει στην παρούσα αλλά και τις επερχόμενες γενιές να αξιοποιήσει καλύτερα τα αποτελέσματα της επιστημονικής και ερευνητικής δραστηριότητας προς όφελος όλων των πολιτών μέσα από μια εμπνευσμένη στρατηγική. Αυτό που άμεσα επιβάλλεται να γίνει είναι η αλλαγή στο πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος έρευνας και καινοτομίας. Κεντρικός άξονας της αλλαγής επιβάλλεται
Με λύπη μας διαπιστώνουμε ότι Παρά τις μέχρι σήμερα μεγαλεπήβολες διακηρύξεις της Κυβέρνησης για θεσμικές μεταρρυθμίσεις, η αλλαγή στο πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος έρευνας και καινοτομίας έχει περιοριστεί στη δημιουργία δύο επιμέρους πολιτικών και συμβουλευτικών οργάνων (Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας και Κυπριακό Επιστημονικό Συμβούλιο – Αυτό δεν σημαίνει ότι θέλουμε να μηδενίσουμε την παρουσία και τη συνεισφορά των δύο σωμάτων).
Τα πενιχρά όμως αποτελέσματα στην πραγματική οικονομία που είναι εμφανή και κωδικοποιούνται μέσα από τους αδιαμφησβήτητους δείκτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (π.χ European Innovation Scoreboard 2010-2017) αποτελούν την καλύτερη - δυστυχώς- απόδειξη ότι κάτι πάει στραβά.
Δίκη μας εισήγηση είναι η συγκρότηση σώματος υπό τον τίτλο «Ανώτατο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας, Έρευνας και Καινοτομίας» το οποίο θα λειτουργεί , όχι απλως ως συμβουλευτικό σώμα, να βρίσκεται κάτω από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας,με ουσιαστική στήριξη από Κεντρικό Κυβερνητικό Φορέα και το οποίο θα τερματίζει τον κατακερματισμό πόρων και ανθρώπινου δυναμικού με γνώσεις και αρμοδιότητες σε έρευνα και καινοτομία. Το Ανώτατο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας, Έρευνας και Καινοτομίας θα διαθέτει Εκτελεστική Γραμματεία με υποστηρικτικές υπηρεσίες και θα εδράζεται σε αναθεωρημένο θεσμικό πλαίσιο που να εξυπηρετεί τις αναδυόμενες ανάγκες πολλαπλών ομάδων του πληθυσμού.
Το Συμβούλιο θα λειτουργεί ως το πεδίο διαμόρφωσης πολιτικής, δημιουργίας συναίνεσης και καθορισμού στόχων ευθυγραμμίζοντας τις δράσεις πολιτικής και καθορίζοντας κοινές κατευθυντήριες γραμμές και προτεραιότητες.
Επιπρόσθετα και σε πλήρη εναρμόνιση με τις εισηγήσεις του ΟΟΣΑ, προτείνουμε ένα ευέλικτο «παρατηρητήριο» σε στενή συνεργασία με την υπηρεσία στατιστικής . Με την βοήθεια του παρατηρητήριου ,
• Θα είναι εφικτή η οικοδομηση ενός συστήματος πληροφόρησης με επίκεντρο την παραγωγικότητα και την δυναμική για καινοτομία, σε στενή αλληλεπίδραση με ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, Κυπριακές και ξένες εταιρείες.
• Οπως και η συνεισφορά στην διερεύνηση της δυναμικής των αγορών, και του εντοπισμού τυχόν αποκλίσεων μεταξύ των αναγκών για συγκεκριμένες δεξιότητες και της αντίστοιχης προσφοράς.
Το Παρατηρητήριο θα παρέχει την δυνατότητα για τακτική επαναξιολόγησης και επαναπροσδιορισμό της υφιστάμενης στρατηγικής ‘Έξυπνης Εξειδίκευσης’ (Smart Specialization Strategy) με βάση τις αναδυόμενες ανάγκες της κοινωνίας και του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας.
Κλείνω κάνοντας αναφορά σε τίτλους τις υπόλοιπες εισηγήσεις μας για βελτίωση της υφιστάμενης εικόνας.
Οι πιο πάνω δράσεις αποκτούν προστιθέμενη αξία μέσα από την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για υψηλά καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό και δημιουργούν ένα δυναμικό οικοσύστημα Ανταγωνιστικότητας, Έρευνας, Καινοτομίας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, οικοδομώντας μιαν Οικονομία βασισμένη στη Γνώση (« Knowledge –Based Economy»).
Σας ευχαριστώ
Μαρία Βασιλειάδου
Αναπληρωτής Πρόεδρος
ΚΣ ΕΔΕΚ
