Από την μέρα εφαρμογής των αυστηρών μέτρων περιορισμού για άμβλυνση των επιπτώσεων από την πανδημία στο νησί μας, η ΕΔΕΚ, ήταν το πρώτο κόμμα που κατέθεσε γραπτώς, ήδη από τις 14 Μαρτίου 2020, στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και στους αρμόδιους Υπουργούς, συγκεκριμένες και υλοποιήσιμες προτάσεις για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας σε όλα τα επίπεδα. Μέχρι την άρση των μέτρων οι προτάσεις αυτές ξεπερνούσαν τις ογδόντα. Γενικότερη φιλοσοφία των οικονομικών προτάσεων της ΕΔΕΚ ήταν περισσότερη απευθείας επιδότηση και λιγότερος δανεισμός.
Ανάμεσα στις προτάσεις της ΕΔΕΚ που ξεχώρισαν ήταν το ότι υπήρξε το πρώτο κόμμα που ζήτησε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την Υπουργό Εργασίας και τον Υπουργό Οικονομικών, την καταβολή «ειδικού μισθού» σε όλους τους αυτοτελώς εργαζομένους και ιδιοκτήτες μικρομεσαίων επιχειρήσεων που πλήγηκαν από την πανδημία.
Πιο κάτω παρατίθενται κάποιες από τις προτάσεις που κατατέθηκαν:
Οικονομία
- Οι εταιρείες και η δημόσια υπηρεσία να λειτουργούν με προσωπικό ασφαλείας.
- Αναστολή όλων των εκποιήσεων μέχρι το τέλος του έτους.
- Κατ’ οίκον περιορισμός σημαίνει αυξημένος λογαριασμός ρεύματος. Να γίνει ουσιαστική μείωση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος μέχρι την άρση των μέτρων.
- Καταβολή δεκαπενθήμερου «ειδικού μισθού» στους αυτοτελώς εργαζομένους και ιδιοκτήτες μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη βάση των εισοδημάτων που δηλώνουν στις κοινωνικές ασφαλίσεις.
- Έμπρακτη στήριξη στους εργαζόμενους γονείς που πρέπει να μένουν σπίτι με τα παιδιά τους: ευέλικτο ωράριο, εργασία από το σπίτι.
- Αναστολή πληρωμής δόσεων δανείων χωρίς επιβάρυνση επιτοκίου (χρεοστάσιο).
- Να γίνουν ρυθμίσεις για τις δανειακές υποχρεώσεις των πολιτών.
- Αναστολή καταβολής ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το κράτος (Σχέδιο Αριάδνη).
- Ευελιξία στη πληρωμή των κοινωνικών ασφαλίσεων με διεύρυνση του χρονικού πλαισίου.
- Οικονομική στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και της ξενοδοχειακής βιομηχανίας. Να εξεταστεί το ενδεχόμενο στις περιπτώσεις μείωσης του ωραρίου εργασίας των εργαζομένων, μέρος του μισθού τους να καλύπτεται από το ταμείο ανεργιακού επιδόματος ώστε να μην έχουν μείωση στις απολαβές τους. Καμία μείωση μισθού, κανένας τερματισμός απολαβών, καμία απόλυση.
- Η οικονομική ενίσχυση προς τις επιχειρήσεις να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλιστεί ότι μέρος αυτής της ενίσχυσης θα δοθεί για την εξόφληση των προμηθευτών τους ή και όσων τους παρέχουν υπηρεσίες.
- Τα μέτρα στήριξης των πολιτών (αυτοτελώς εργαζομένων, εργαζομένων) και των επιχειρήσεων που αποδεδειγμένα έχουν πληγεί από την πανδημία, πρέπει να είναι στοχευμένα για κάλυψη λειτουργικών εξόδων (όχι λιγότερο του 60%) και να παραχωρηθούν από το κράτος υπό μορφή ενίσχυσης και όχι από τον τραπεζικό τομέα υπό τη μορφή δανεισμού.
- Οικονομική στήριξη αυτοτελώς εργαζομένων: διευθετήσεις για τις φορολογικές, δανειακές ή και άλλες προς τις κρατικές υπηρεσίες υποχρεώσεις τους. Να ανακοινωθούν πακέτα αποζημίωσης των αυτοεργοδοτούμενων των οποίων έχει ανασταλεί η εργασία λόγω της απόφασης της κυβέρνησης (κομμωτήρια, κέντρα αισθητικής κτλ.).
- Το αίτημα της ειδικής άδειας και ανεργιακού επιδόματος (για τις εταιρείες που έχουν αναστείλει τις εργασίες τους) να γίνεται από τον ίδιο τον εργοδότη διαδικτυακά για το σύνολο των εργαζομένων του. Οι αυτοτελώς εργαζόμενοι επίσης να κάνουν διαδικτυακά όλες τις αιτήσεις. Η καταβολή επιδομάτων να γίνει άμεσα.
- Η ειδική άδεια να μπορεί να χορηγείται σε γονείς προσώπων με αναπηρίες (ανεξαρτήτου ηλικίας) ασχέτως αν λαμβάνουν επίδομα φροντίδας.
- Σύσταση ομάδας αντιμετώπισης προβλημάτων που θα προκύψουν στην Τουριστική Βιομηχανία με κατάθεση συγκεκριμένων απόψεων/ εισηγήσεων.
- Τα κίνητρα να κινούνται προς την κατεύθυνση λειτουργίας και όχι αναστολής λειτουργίας των ξενοδοχείων.
- Να εκπονηθεί ολοκληρωμένο σχέδιο στήριξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Να θεωρηθούν μικρομεσαίες οι επιχειρήσεις μέχρι δέκα ατόμων.
- Η CYTA να μειώσει για περίοδο τριών μηνών τις χρεώσεις της διότι με τον εγκλεισμό όλοι χρησιμοποιούν συνεχώς το διαδίκτυο.
- Παραχώρηση της ετήσιας άδειας των εργαζομένων στην οικοδομική βιομηχανία τον Απρίλιο αντί για τον προσεχή Αύγουστο.
- Η κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει στο σχεδιασμό υλοποίησης αναπτυξιακών έργων δημόσιου χαρακτήρα για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της ανεργίας και για να τονωθεί η εσωτερική αγορά.
Κοινωνικά και άλλα μέτρα
- Δημιουργία ομάδων παροχής συμβουλών και κατ’ οίκον στήριξης με μεταφορά ειδών πρώτης ανάγκης στις ευπαθείς ομάδες (συνταξιούχους κ.ά.). Οι ομάδες αυτές να στελεχωθούν από δημοσίους υπαλλήλους που θα τύχουν ειδικής εκπαίδευσης. Για το σκοπό αυτό να λειτουργήσει σε κάθε επαρχία ειδική τηλεφωνική γραμμή (η ΕΔΕΚ λειτούργησε τις δικές της ομάδες εθελοντών).
- Σύσταση φορέα ενημέρωσης από την κυβέρνηση (από μέλη του κυβερνητικού σχήματος π.χ. Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και Υπουργοί) στην οποία να ενημερώνουν δύο ή τρείς φορές την ημέρα τον κόσμο για τις εξελίξεις.
- Να λειτουργήσει γραμμή για παροχή ψυχολογικής βοήθειας και στήριξης.
- Αναστολή λειτουργίας δικαστηρίων.
- Αυτεπάγγελτη παρέμβαση της αρχής ραδιοτηλεόρασης όταν εντοπίζονται περιπτώσεις προβολής κινδυνολογίας και θεωριών που δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες.
- Να δοθούν συγκεκριμένα καθήκοντα στην Πολιτική Άμυνα. Μπορούν για παράδειγμα να συνδράμουν στη μεταφορά τροφίμων ή να καταγράφουν ανάγκες.
- Να είναι υποχρεωτική η χρήση των γαντιών και της μάσκας στα καταστήματα που είναι ανοικτά: υπεραγορά, αρτοποιία κτλ. Τα γάντια να δίνονται στο κατάστημα για να βεβαιώνεται ότι δεν έχουν αγγίξει οι πελάτες σε άλλες επιφάνειες πριν από την είσοδό τους στο κατάστημα.
- Μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να μην ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο επί των κατεχομένων εδαφών, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η κατοχή θα γίνει τετελεσμένο γεγονός εσαεί και, ακόμη περισσότερο, ότι η κατοχή θα γίνει εν δυνάμει "κράτος". Μπορεί κάποιοι, μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων να εθίστηκαν στα δεδομένα της κατοχής, αλλά δεν παύει η Κυπριακή Δημοκρατία να είναι αναγνωρισμένο κράτος, το οποίο δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε να καταργεί αυθαιρέτως. Συνεπώς, έχει και το αποκλειστικό δικαίωμα να επιλαμβάνεται τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής του ασφάλειας. Η άρση των μέτρων για τον κορωνοϊό και το βεβιασμένο άνοιγμα των οδοφραγμάτων μπορεί να φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα από το προσδοκώμενο καθώς:
- η υγειονομική κρίση υφίσταται και συνεχίζει να υπάρχει σοβαρός κίνδυνος δημόσιας ασφάλειας για τις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα, λόγω μη αποτελεσματικού ελέγχου εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας και λόγω των συνεχών και ανεξέλεγκτων μετακινήσεων ανθρώπων μεταξύ κατεχομένων και Τουρκίας,
- τυχόν άνοιγμα των οδοφραγμάτων θα ενισχύσει την αύξηση μεταναστευτικών ροών προς τις ελεύθερες περιοχές, σε μία περίοδο που το θέμα αυτό αρχίζει να λαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις για την Κυπριακή Δημοκρατία, και τέλος,
- θα υποβοηθήσει τον αθέμιτο ανταγωνισμό σε βάρος των ελληνοκυπρίων αγροτών και μικροεπαγγελματιών.
Ως εκ τούτου οι ενέργειες της κυβέρνησης θα πρέπει να γίνουν στη βάση ενός στρατηγικού σχεδιασμού.
Εκπαίδευση
- Να ετοιμαστούν βιβλιαράκια (υπό τη μορφή ημερολογίου) από τον κάθε εκπαιδευτικό για τα παιδιά της τάξης του με ξεκάθαρες οδηγίες για το τί πρέπει να γίνεται καθημερινά. Οι μαθητές θα πρέπει να ενημερωθούν για το πώς θα αξιολογηθεί η εργασία που θα κάνουν γι’ αυτό το διάστημα από το σπίτι. Τα εν λόγω βιβλιαράκια να αποσταλούν στους μαθητές ηλεκτρονικά (στα έξυπνα τηλέφωνα ή στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο).
- Κατ’ οίκον στήριξη στους μαθητές ειδικής εκπαίδευσης.
- Να εκπαιδευτεί το βοηθητικό προσωπικό για τον νέο τρόπο λειτουργίας σε σχέση με τους κανόνες προσωπικής υγιεινής για μακροπρόθεσμη προστασία.
- Άμεση διαμόρφωση σχετικού προγράμματος από το ΥΠΠΑΝ για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της αποκεντρωμένης επαγγελματικής μάθησης με τη στήριξη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
- Η σχολική χρονιά να παραταθεί ως εξής: τα σχολεία να κλείσουν μόνο τη Μεγάλη Πέμπτη, Μεγάλη Παρασκευή, Δευτέρα και Τρίτη του Πάσχα. Να παραταθεί η φοίτηση επιπλέον μία βδομάδα τον Ιούνιο.
Ιατρικά
- Προετοιμασία λειτουργίας τουλάχιστον δύο εντατικών μονάδων με το λιγότερο σαράντα θέσεις με αναπνευστήρες, επαρκώς εξοπλισμένες και στελεχωμένες από έμπειρο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
- Κατάλογος έμπειρου ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που θα επιστρατευθεί για στελέχωση των πιο πάνω εντατικών μονάδων (εντατικολόγοι, καρδιολόγοι, πνευμονολόγοι, παθολόγοι).
- Διαλογή και αξιολόγηση περιστατικών: τα νεαρά άτομα με ήπια συμπτώματα να νοσηλεύονται στο σπίτι υπό την ευθύνη του προσωπικού τους γιατρού στο ΓεΣΥ.
- Καθορισμός συγκεκριμένου αριθμού ασθενοφόρων ανά επαρχία για μεταφορά μόνο ασθενών με COVID-19 ή ύποπτων κρουσμάτων. Τα συγκεκριμένα ασθενοφόρα δεν πρέπει να μεταφέρουν άλλους ασθενείς.
- Όσοι νοσηλεύονται για ήπιες παθήσεις στα κρατικά νοσηλευτήρια να μεταφερθούν στις ιδιωτικές κλινικές. Η κάλυψη των εξόδων να βαραίνει το κράτος.
- Άμεση και εντός των ημερών ολοκλήρωση των εργασιών στο νέο τμήμα του νοσοκομείου Λάρνακας για να μπορεί να δεχθεί ασθενείς για νοσηλεία.
- Να εξασφαλιστεί η απαραίτητη προστασία σε όσους εργαζόμενους βρίσκονται σε επαφή με κόσμο (μάσκες, γάντια, στολές).
- Σε περίπτωση όπου η κατάσταση δεν είναι διαχειρίσιμη με το υφιστάμενο έμψυχο ιατρικό/παραϊατρικό προσωπικό να προχωρήσει η κυβέρνηση σε επίταξη ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού (που δραστηριοποιείται εκτός ΓεΣΥ) σε συνεργασία με τον ΠΙΣ και τον Σύνδεσμο Αδειούχων Νοσηλευτών και να τεθεί το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό σε επιφυλακή.
- Να εφαρμόσουμε στους πάσχοντες συνανθρώπους μας άμεσα θεραπεία με την υδροξυχλωροκίνη και την αζιθρομυκίνη ώστε να μειωθεί η ένταση και η βαρύτητα των συμπτωμάτων για να είναι πιο εύκολη η διαχείριση της περίπτωσής τους.
- Η γραμμή 1420 να στελεχωθεί από τεταρτοετείς φοιτητές της νοσηλευτικής ή και φοιτητές της Ιατρικής ώστε το προσωπικό που στελεχώνει αυτή τη στιγμή τη γραμμή να είναι στη διάθεση των νοσοκομείων.
- Οι επισκέπτες υγείας που είναι στα σχολεία να αξιοποιηθούν στα νοσηλευτήρια.
Με την άρση των πρώτων περιοριστικών μέτρων, φάνηκε ξεκάθαρα πως οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας ήταν αδυσώπητες γι’ αυτό χρειάζονταν περαιτέρω και πιο στοχευμένα μέτρα.
Την ίδια στιγμή επιβεβαίωσε τις εισηγήσεις/εκκλήσεις της ΕΔΕΚ που κατέθεσε τόσο πριν όσο και μετά την οικονομική κρίση του 2012-2013. Η ΕΔΕΚ πρότεινε κατ’ επανάληψη η κυβέρνηση να προχωρήσει σε νέο οικονομικό σχεδιασμό, ώστε σταδιακά να μειωθεί η εξάρτηση της οικονομίας από τους παραδοσιακούς τομείς, δηλαδή τον τουριστικό, τον κατασκευαστικό και τις υπηρεσίες. Πρόκειται για τομείς που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι και σε πολλές περιπτώσεις επηρεάζονται από εξωγενείς παράγοντες τους οποίους το κυπριακό κράτος δεν μπορεί να προβλέψει και πολύ περισσότερο να ελέγξει.
Πρότεινε την προώθηση νέων τομέων οι οποίοι να αξιοποιούν την υψηλή τεχνολογία και το επιστημονικό δυναμικό της πατρίδας μας, τους νέους καινοτόμους τομείς της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής για να αποκτήσει η κυπριακή οικονομία μακροοικονομική σταθερότητα.
Δυστυχώς, οι κατά καιρούς προτάσεις μας δεν αξιοποιήθηκαν και σήμερα βρισκόμαστε και πάλι ενώπιον νέων διλημμάτων. Φυσικά η πανδημία ούτως ή άλλως θα προκαλούσε διλήμματα, θα ήταν όμως μικρότερης έκτασης και ευκολότερης διαχείρισης.
Η σημερινή πραγματικότητα:
Ο τουριστικός τομέας με δεδομένο το πλήγμα των οικονομιών των πλείστων ευρωπαϊκών χωρών και κυρίως αυτών από τις οποίες προέρχεται το μεγαλύτερο ποσοστό του τουριστικού μας ρεύματος, θα είναι πολύ δύσκολο έστω και εάν η Κύπρος ξεπεράσει το πρόβλημα, να έχει σοβαρή και ουσιαστική ανάκαμψη. Οι οικονομικές επιπτώσεις στα εισοδήματα των ευρωπαίων πολιτών αλλά και η ψυχολογική επιβάρυνση που θα προκληθεί σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, θα αποτελούν αρνητικό παράγοντα για το τουριστικό μας προϊόν.
Ο κατασκευαστικός τομέας εκτιμούμε ότι τυγχάνει ευκολότερης διαχείρισης, δεδομένου ότι η αγοραπωλησία ακινήτων είτε στην εσωτερική αγορά, είτε από το εξωτερικό, μπορεί να γίνει εξ΄ αποστάσεως και διαδικτυακά. Αρκεί να ληφθούν οι ανάλογες αποφάσεις και να προωθηθούν άμεσα τα σωστά μέτρα.
Ο τομέας των Υπηρεσιών σε μεγάλο βαθμό είναι εξαρτώμενος από τη ανάκαμψη των άλλων δύο, κυρίως του κατασκευαστικού.
Τι πρέπει να γίνει:
Είναι σημαντικό να προστατευθεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η καταναλωτική δυνατότητα των πολιτών για σκοπούς διατήρησης της εσωτερικής αγοράς.
- Τα μέτρα στήριξης των πολιτών (αυτοτελώς εργαζομένων, μισθωτών) και των επιχειρήσεων που αποδεδειγμένα έχουν πληγεί από την πανδημία, πρέπει να είναι στοχευμένα για κάλυψη λειτουργικών εξόδων (όχι λιγότερο του 60%) και να παραχωρηθούν από το κράτος υπό μορφή ενίσχυσης και όχι από τον τραπεζικό τομέα υπό τη μορφή δανεισμού. Από την πιο πάνω ανάλυση προφανώς θα πρέπει η προσπάθεια να επικεντρωθεί κατά προτεραιότητα στον κατασκευαστικό τομέα. Για να μπορέσει να συμβάλει στο μέτρο των σημερινών δυνατοτήτων, πρέπει οι τομείς της Δημόσιας Υπηρεσίας που εμπλέκονται στις δραστηριότητές του να λειτουργούν σε ικανοποιητικό βαθμό, να εξυπηρετούν άμεσα στη βάση των οδηγιών που θα έχουν και να αξιοποιήσουν τις διαδικτυακές πλατφόρμες στο μέγιστο δυνατόν βαθμό.
- Για τις πωλήσεις ακινήτων μέχρι το τέλος του 2020:
- Να καταργηθεί ο φόρος κεφαλαιουχικών κερδών,
- Όπου απαιτείται καταβολή ΦΠΑ να μειωθεί στο 10%,
- Όπου απαιτείται η καταβολή μεταβιβαστικών τελών να μειωθεί στο 50%.
- Για τις πωλήσεις ακινήτων σε πολίτες τρίτων χωρών:
- Να γίνεται διαδικτυακή διεκπεραίωση της αγοραπωλησίας.
- Να γίνονται κατ΄ αρχάς αποδεκτά τα σχετικά έγγραφα χωρίς την πιστοποίηση των διπλωματικών αρχών της Δημοκρατίας.
- Να γίνει αποδεκτό το ενδεχόμενο μέχρι το τέλος του χρόνου να γίνεται αλλαγή στο πωλημένο ακίνητο με άλλο χωρίς πρόσθετες χρεώσεις.
- Λόγω αδυναμίας απόκτησης της Βίζας Σιέγκεν αυτή την περίοδο, αυτή να κατατίθεται στις αρμόδιες αρχές της Δημοκρατίας πριν από την τελική έγκριση.
- Για την απόκτηση πρώτης κατοικίας να δοθεί έκτακτη κρατική επιδότηση 20-30 χιλ. ευρώ.
- Να γίνουν ρυθμίσεις ώστε τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα να παραχωρούν στεγαστικά δάνεια με χαμηλό επιτόκιο. Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει κίνητρα και να απλοποιήσει τις διαδικασίες, ώστε να διατηρηθεί ικανοποιητική ροή εσόδων στα κρατικά ταμεία για να στηριχθούν τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής με τις μικρότερες δυνατές δημοσιονομικές επιπτώσεις.
- Να δοθούν κίνητρα σε πολίτες και επιχειρήσεις που δεν έχουν πληγεί από την κρίση και επιθυμούν να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τις οφειλές τους προς το κράτος (ληξιπρόθεσμες οφειλές κοινωνικών ασφαλίσεων, σχέδιο «Αριάδνη», Φόρος Εισοδήματος, έκδοση πολεοδομικής άδειας κ.ά.), να έχουν έκπτωση π.χ. 10%.
- Μείωση των συντελεστών φορολογίας.
- Η κυβέρνηση να προχωρήσει σε δανεισμό με την έκδοση σχετικού ομολόγου για απορρόφηση του μεγαλύτερου δυνατού ποσού σήμερα όπου το επιτόκιο είναι πολύ χαμηλό. Ενδεχόμενη καθυστέρηση στην έκδοση μπορεί να οδηγήσει είτε σε αυξημένο κόστος δανεισμού είτε και σε αποτυχία δανεισμού.
- Επιπρόσθετα να μελετηθεί σοβαρά και προσεκτικά η αξιοποίηση προγραμμάτων της Ε.Ε., όπως το σχέδιο δράσης (Action Plan), το SURE, το De Minimis.
- Να εξεταστεί το ενδεχόμενο δανεισμού από ΗΜΟ χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η λειτουργία τους, π.χ. ΑΗΚ, ΣΥΤΑ.
- Να προχωρήσει σε πρόσθετη ειδική φορολόγηση των τραπεζών, της JCC και των εταιριών πετρελαιοειδών, αναλογικά στη βάση του μεριδίου αγοράς.
- Δεδομένης της αδυναμίας άμεσης ανάκαμψης του τουριστικού ρεύματος από την εξωτερική αγορά, θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια ενίσχυσης του εσωτερικού τουρισμού.
- Τα κίνητρα να κινούνται προς την κατεύθυνση λειτουργίας και όχι αναστολής λειτουργίας των ξενοδοχείων.
- Τέλος, η κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει στο σχεδιασμό υλοποίησης αναπτυξιακών έργων δημόσιου χαρακτήρα για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της ανεργίας και για να τονωθεί η εσωτερική αγορά.
